13-05-2025

Choroby serca i nowotwory to dwie główne przyczyny zgonów w Polsce, odpowiadające łącznie za ponad 60% wszystkich zgonów. W obliczu tych alarmujących danych, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (PTK) i Polskie Towarzystwo Onkologiczne (PTO) połączyły siły, by mówić jednym głosem: czas na profilaktykę, czas na działanie! Podczas wspólnej konferencji prasowej prezesi obu towarzystw ogłosili pakiet pięciu kluczowych postulatów, które mają na celu zmianę podejścia do zdrowia Polaków: z leczenia na zapobieganie.

– Nie stać nas na dalsze zaniedbania. Polska wydaje na profilaktykę zaledwie 1,9% budżetu zdrowotnego, podczas gdy średnia unijna to 5,5% – alarmował prof. Piotr Rutkowski, przewodniczący PTO. – Każda złotówka zainwestowana w profilaktykę to miliony oszczędności w systemie ochrony zdrowia.

– Jeśli dziś nie podejmiemy zdecydowanych działań, jutro będzie za późno – mówił otwierając konferencję prof. Piotr Rutkowski, przewodniczący PTO. – Nowotwory złośliwe to już nie wyrok, ale tylko wtedy, gdy są odpowiednio wcześnie wykryte. Tymczasem w Polsce zbyt często pacjenci trafiają do onkologów za późno. 

Jak przypomniał prof. Rutkowski, nowotwory złośliwe powodują w Polsce ponad 96 tys. zgonów rocznie, a koszty ich leczenia oraz koszty pośrednie (tj. utrata produktywności, absencja, prezenteizm) przekraczają 30 miliardów złotych. 

Jeszcze większym obciążeniem są choroby układu krążenia – z powodu których umiera aż 180 tys. osób rocznie, a ich koszty bezpośrednie i pośrednie sięgają 56 miliardów złotych. – Musimy wyjść poza leczenie – musimy zapobiegać. Profilaktyka to nie opcja, to konieczność – powiedział prof. Robert Gil, prezes PTK. – Zaczynamy od wspólnego frontu: wyższy budżet, edukacja w szkołach, cyfrowy kalendarz zdrowia i walka z nałogami oraz otyłością. To nasze wspólne priorytety.

Prof. Robert Gil, podkreślał, że serce i nowotwory biją na alarm jednym rytmem. – Ponad 180 tysięcy zgonów rocznie z powodu chorób układu krążenia to porażająca liczba, której nie możemy dłużej ignorować. Dla porównania to tak, jakby co roku z mapy Polski znikało miasto wielkości Rzeszowa. Ale wiemy, że można tego uniknąć – pod warunkiem wdrożenia skutecznej profilaktyki.

 

Zatrzymać falę chorób przewlekłych

Prezesi PTK i PTO wspólnie przedstawili pakiet pięciu kluczowych działań, które – ich zdaniem – powinny stać się priorytetem dla rządzących i całego systemu ochrony zdrowia:

1. Profilaktyka się opłaca.

Obecnie Polska przeznacza na profilaktykę jedynie 1,9% budżetu na zdrowie (ok. 22 euro na mieszkańca) – to drugi najniższy wynik w Unii Europejskiej. W Niemczech wydaje się na profilaktykę prawie osiem razy więcej. Należy dążyć do tego, aby Polska osiągnęła unijną średnią – 5,5% budżetu zdrowotnego. Ponadto, towarzystwa wezwały do rozszerzenia programów przesiewowych, stworzenia centralnej bazy danych oraz monitorowania skuteczności działań profilaktycznych.

2. Szkoła zdrowych nawyków.

Już co trzecie dziecko w wieku 7–14 lat ma nadwagę lub otyłość, a wśród nastolatków szerzy się uzależnienie od nikotyny i alkoholu. Młodzież zna pojęcie „rak” czy „zawał”, ale nie kojarzy ich z codziennymi wyborami – dietą, ruchem, snem czy nałogami. Tę lukę powinna wypełnić systemową edukacja zdrowotna. Dlatego PTK i PTO postulują 
o wprowadzenie obowiązkowego przedmiotu lub modułu edukacji zdrowotnej w szkołach podstawowych i średnich – minimum raz w tygodniu. Współpraca z samorządami
 i szkolenia dla nauczycieli mają zapewnić skuteczne wdrożenie programu. 

3. Kalendarz zdrowia w twoim telefonie.

W dobie smartfonów i aplikacji zdrowotnych eksperci zaapelowali, by Internetowe Konto Pacjenta (IKP) stało się osobistym asystentem zdrowia każdego obywatela i jednocześnie cyfrową profilaktyką na miarę XXI wieku.  Z aplikacji mojeIKP korzysta już ponad 18 milionów użytkowników, która ma możliwość wdrożenia interaktywnych funkcji 
i przypomnień dopasowanych do wieku, płci i czynników ryzyka. 

 

4. Pokolenie wolne od dymu. 

Wśród młodzieży co czwarty licealista sięga po e-papierosy – często nieświadomy, że są one równie szkodliwe jak klasyczne wyroby tytoniowe. W efekcie choroby serca 
i nowotwory są dziś rozpoznawane nawet u 30-latków. To skutek uzależnień z wieku nastoletniego. Eksperci zaapelowali o wdrożenie skutecznej i kompleksowej polityki antynikotynowej, w tym o zakaz sprzedaży e-papierosów osobom poniżej 18. roku życia, regulację rynku (m.in. zakaz smakowych dodatków) oraz rozwój sieci poradni antynikotynowych (obecnie funkcjonują tylko trzy w całym kraju!). 

5. Zatrzymać epidemię otyłości.

W Polsce ponad połowa dorosłych ma nadwagę lub otyłość, a 18,5% spełnia kryteria otyłości. Konsekwencje? Wzrost zachorowań na cukrzycę, zawały, udary i nowotwory. Otyłość to choroba społeczna, która wymaga wspólnej odpowiedzi państwa, samorządów i środowisk. Eksperci postulują o reaktywację programu KOS-BAR, refundację porad dietetycznych i psychologicznych, a także wdrożenie oznaczeń Nutri-Score na produktach spożywczych i promocję zdrowej żywności m.in. poprzez politykę fiskalną.

 

Debata ekspertów: Co możemy zrobić – tu i teraz?

Integralną częścią konferencji była debata ekspercka, podczas której zaproszeni goście analizowali możliwości wdrażania wspólnych postulatów PTK i PTO w polskim systemie ochrony zdrowia. W debacie wzięli udział przedstawiciele środowisk medycznych, pacjenckich oraz resortu zdrowia.

W dyskusji wzięli udział dr hab. Beata Jagielska, dyrektor Narodowego Instytutu Onkologii – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, prof. Marek Gierlotka, Prezes-Elekt PTK oraz dr hab. n. med. Paweł Koczkodaj z Zakładu Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów NIO-PIB. 

Nie zabrakło głosu pacjentów i organizacji społecznych, który reprezentowały Agnieszka Wołczenko ze Stowarzyszenia EcoSerce oraz Aleksandra Wilk Dyrektor Sekcji Raka Płuca Fundacja „To Się Leczy”.

Eksperci dyskutowali przede wszystkim o potrzebie zwiększenia finansowania profilaktyki, zarówno w kontekście planowania budżetu zdrowotnego, jak i długofalowych strategii państwa. Zwracali uwagę również na to, że aby profilaktyka przynosiła realne efekty, musi być dostępna, powszechna, monitorowana i zintegrowana z codziennym funkcjonowaniem pacjentów.

Istotnym wątkiem była również rozwijająca się rola Internetowego Konta Pacjenta, które – odpowiednio zaprojektowane – może stać się narzędziem aktywnej prewencji: przypominać o badaniach, motywować do konsultacji i wspierać edukację zdrowotną.

Poruszono też kwestie związane z integracją opieki kardiologicznej i onkologicznej, wskazując na konieczność budowania wspólnych ścieżek diagnostycznych 
i terapeutycznych, zwłaszcza w przypadku pacjentów z chorobami współistniejącymi. 
W opinii uczestników, przyszłość opieki medycznej to podejście interdyscyplinarne 
i skoncentrowane na pacjencie.

Ważną część debaty stanowiła rozmowa o edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży, która – zdaniem panelistów – powinna być systemowym, obowiązkowym elementem programu nauczania. Podkreślano również konieczność skutecznej strategii antynikotynowej, walki z epidemią otyłości oraz wzorowania się na sprawdzonych rozwiązaniach z innych krajów europejskich. 

Cała dyskusja była wyrazem szerokiej zgody co do tego, że profilaktyka musi stać się priorytetem polityki zdrowotnej w Polsce, a jej skuteczność zależy nie tylko od wiedzy eksperckiej, ale od silnej woli instytucjonalnej i współpracy wszystkich zaangażowanych stron.

Czas na konkretne działania

Debata zakończyła się wspólnym apelem wszystkich uczestników o natychmiastowe rozpoczęcie prac nad wdrożeniem postulatów PTK i PTO – z jasnym harmonogramem 
i odpowiedzialnością instytucji państwowych.

– Zgoda między kardiologami i onkologami to bardzo mocny sygnał. Liczymy na konkretne działania rządu już w tym roku – podsumował prof. Gil.

Wspólna deklaracja Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego stanowi ważny krok w kierunku realnych zmian w polskiej polityce zdrowotnej. Pakiet pięciu postulatów, pod którym podpisali się wszyscy uczestnicy debaty, w najbliższym czasie zostanie przekazany do Ministerstwa Zdrowia oraz innych organizacji i instytucji. 

 

PTK i PTO

 

Źródła: